Ponieważ ZHP był w okresie międzywojennym ważną i liczebnie znaczącą polską organizacją wychowawczą zawsze znajdował się w centrum uwagi ówczesnych sił politycznych, które za jego pomocą starały się wywierać wpływ na młodzież. Mimo częstego odżegnywania się od polityki, ZHP stanowił ważny element państwa polskiego doby międzywojennej. Wielu znaczących działaczy tamtego okresu wyrosło z harcerstwa jak np.: Jędrzej Giertych, Henryk Glass, Michał Grażyński.
Ważnym elementem w opracowaniach dotyczących historii harcerstwa jest opracowanie Mirosławy Dołęgowskiej-Wysockiej - "Plamy na lilijce, Spory światopoglądowe w ZHP". Stanowi ono dogłębną analizę przyczyn wewnętrznych konfliktów w ZHP, które od chwili swojego powstania, przez cały okres międzywojenny, nie działało w politycznej próżni. Na jego terenie ścierały się różne orientacje, a o wpływy w organizacji ubiegały się różne ugrupowania polityczne.
O ścieraniu się na terenie harcerstwa różnych tendencji politycznych świadczą między innymi spory o redakcję prawa i przyrzeczenia harcerskiego, których epilogiem było usunięcie symbolicznego twórcy polskiego harcerstwa Andrzeja Małkowskiego od kierowniczych funkcji w świeżo tworzącym się ruchu. Od tego też momentu, aż do 1945 roku dwa konkurencyjne ze sobą obozy polityczne, sanacja i endecja starały się uzyskać decydujący wpływ na harcerstwo i skupioną w nim młodzież.
W pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości większy wpływ na harcerstwo uzyskali zwolennicy endecji. Przewrót majowy w 1926 roku spowodował przejęcie władzy państwowej przez zwolenników Józefa Piłsudskiego. Harcerstwo pozostawało jednak nadal pod wpływem będącej odtąd w opozycji endecji. Dopiero wybór wojewody śląskiego Michała Grażyńskiego na funkcję Przewodniczącego ZHP w 1931 r. dał przewagę sanacji we władzach Związku. W wyniku tego niektórzy zwolennicy endecji wystąpili z ZHP, niektórzy byli prześladowani, toczyły się ostre spory, a nawet procesy sądowe.
Dalszą zorganizowaną działalność harcerską zwolennicy endecji prowadzili w założonym w 1939 przez Stanisława Sedlaczka konspiracyjnym Harcerstwie Polskim (znanym pod kryptonimem Hufce Polskie), które powstało w reakcji na zupełny brak swoich przedstawicieli w lewicowym i sanacyjnym kierownictwie Szarych Szeregów.
